چشمه جغالوبولاغی لیلان

چشمه جغالو بولاغي یکی از  چشمه های آب شيرين منطقه لیلان است.

این چشمه در ضلع شمال غربي روستاي جغالو در يك محوطه ي باز طبيعي و سر سبز و چمن طبيعي واقع شده است آب آن هرچند جوشش سالهاي قبلي را ندارد ولي با اين همه قسمتي از نيازهاي كشاورزان و دامداران محلی را تأمين مي كند از نظر گردشگري هم مكان مناسبي بران گردشگران و دوستداران طبيعت مي باشد. از ويژگي هاي منحصر به فرد آن شكار لحظه هاي غروب خورشيد است که تصاویری از آن را بعداً بنمایش خواهم گذاشت.

این چشمه آب یکی از چشم اندازهای با ارزش منطقه ی ما است.

لازم میدانم اشاره کنم اهالی برای ازدیاد آب آن هیچ تلاشی نکنند مثلاً دهانه آنرا کنده کاری و ... نکنند زیرا آب از مبداء کم شده است و ربطی به دهانه آن ندارد. 

چشمه جوشان آب شور شیرین کند

چشمه جوشان آب شور شیرین کند از جمله جاذبه های شهر لیلان در روستای  شیرین کند است

اين چشمه در كنار رودخانه ليلانچاي نزديك روستاي شيرين كند و سر راه روستاي شيرين كند به روستاي جغالو واقع شده است اطلاعات دقيق علمي از خواص آن در دست نيست ولي آنچه از نقل و قول اهالي بومي بر مي آيد آب اين چشمه جوشان خاصيت فوق العاده درماني نسبت به امراض پوستي دارد در گذشته هاي نه چندان دوراين مكان براي خيلي از افراد محل نام آشنايي بوده و هنوز هم نقش خاصيت درماني آن از اذهان عمومي مردم منطقه پاك نشده است . از ديگر خاصيت اين چشمه آب شور ، جوشش هميشگي آن چه در خشكسالي و چه در پر آبي است هرچند شايد آب آن در كم آبي كمي پايين بيايد ولي معمولاً آب آن در حال جوشش بوده و مازاد آن به رودخانه ي ليلان چاي مي ريزد . اطراف اين چشمه ي آب يك محل زيبا و داراي چشم انداز دل انگيزي از مناظر طبيعت رودخانه ي ليلانچاي است. 

تفرجگاه آرپا دره سي لیلان:

تفرجگاه آرپادره سي يكي از زيباترين و بهترين نمونه منطقه گردشگري شهر ليلان است اين تفرجگاه در ورودي روستاي آرپادره سي كه يكي از دورترين روستاهاي بخش ليلان میباشد واقع شده است و خوشبختانه تا جاده دست رسی به آن از دوطرف قابل دست رسی است.

1)- از سمت لیلان: ازجاده میاندوآب ملکان سمت راست ابتدا از روستای ممدل به روستای قره خضر و شهر لیلان- روستای حسن آباد لیلان- روستای حوریلر تازه کند-روستای تورآغای- روستای قوش قیه-روستای قوشبلاغ- روستای آرپادره سی میرسیم. که دقیقاً  7 /31  کیلومنر می باشد.

2)- از سمت ملکان نیز به همین مسافت است.

خوشبختانه از هر دو مسیر جاده تا دم چشمه آب آرپادره سی لیلان آسفالت می باشد.

  این روستا از نظر تفريحي از جمله بهترين نمونه هدف گردشگري بخش ليلان ميتواند باشد این تفرجگاه بواسطه وجود یک آب معدنی منحصر بفرد با خواص درمانی فوق العاده موثر مشهور شده است آب معدني آن در نوع خود بي نظير و خيلي قابل توجه بوده و هست چشمه ي آب معدني آرپادره سي به نوبه خود مهمانان زيادي را در طول سال به خود جلب می کند. اهالی این روستا هم واقعاً با فرهنگ و مهمان نواز هستند زیرا بارها شده که خیل عظیمی از گردشگران در زمین های اطرف این چشمه برای استراحت چادر زده و از درختان خشک آنها استفاده نموده اند ولی آنها هیچ اعتراضی به آنها نکرده اند فقط از آنها درخواست نموده اند که لطفاً از شکستن درختان سبز و سالم و روشن کردن آتش بر روی یونجه زارها و چمن زارها خودداری نمایند و مردم هم بلحاظ غنای  فرهنگی خود آنها را رعایت می کنند و انتظار می رود بیش از این هم رعایت بفرمایند ان شاالله. 

خواص درمانی آب چشمه

خواص آب چشمه این است که براي درمان امراض كليوي (سنگ کلیه) بسیار بسیار مفید بوده و علاج آنی دارد.  زیرا نگارنده خود شخصاً آزمایش کرده و حتی برای دوستان خود نیز از آب آن برده  و نتیجه خوبی داده است, شما هم می توانید از آن استفاده و امتحان نمایید منظورم آنهایی هستند که اولین بار این مطالب را میخوانند والا اهالی بومی بهتر از من به این مسئله واقفند.

اما دره های سر سبز و كوههاي آن براي اهل طبیعت خیلی قابل استفاده و فرح بخش است همانوریکه گفتم اين مكان نام آشنايي براي گردشگران محلي است. و در طول سال بخصوص در ایام تعطیلات و جشن ها و مخصوصاً در در تعطیلات نوروزی و 13بدر یکی از اماکن پر ازدهام منطقه لیلان می باشد.

زمستان لیلان امسال (92) تقریباً شبیه سالهای خیلی خیلی قبل بود اکثر اهالی سالها بود منتظر چنین برفی بودند که خداوند مهربان از لطف و عنایت خود بر سرما نازل فرمودند ای کاش لیلانیهای مقیم در شهرهای دیگر ایران هم بودند و در شور و شعف حاصل از بارش این برف سنگین با اهالی لیلان شریک می شدند.

بارش برف در طول چندین روز قریب به  50 سانتی متر رسید و در پی آن هنوز ما بعد از چند روز از گذشت بارش برف سرمای شدیدی را در لیلان تحمل می کنیم.  

تاریخچه پژوهش در قلعه بختک لیلان:

یکی از آثار تاریخی و با ارزش لیلان قلعه بختک است این اثر تاریخی، فرهنگی در سال 1379 با شماره 3750، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این اثر تاریخی همچون نگینی در میان نزدیک به 60 تپه باستانی دیگر لیلان که نزدیک به 50 محوطه از آنها به ثبت ملی رسیده است می درخشد البته لازم به ذکر است تپه های اقماری قلعه بختک لیلان در حال حاضر به این عدد است در صورتی که قبلاً یعنی در اوایل انقلاب و قبل از آن شاید دو برابر این تعداد بود. موقعبت قلعه : وقتی از جاده ارتباطی سمت غرب، وارد لیلان می شوید قبل از رسیدن به شهر لیلان، ابتدا از روی دیوار غربی قلعه بالا رفته و بعد از طی مسافتی حدود 700 متر از سمت شرقی دیواره قلعه خارج و به شهر لیلان وارد می شوید کسانی که اولین بارشان است در اولین برخورد فکر می کنند که از روی تپه ایی بالا رفته اند در حالی که آنها از روی دیواره قلعه عبور کرده اند چون قطر این دیواره ها چیزی حدود 14 متر است یک کمی باور کردنش سخت است برای همین این قلعه در شمال غرب کشور از جمله قلعه های بی نظیر و استثنایی است. قلعه بختک واقعاً بختک است چون آنطور که باید مورد توجه و بررسی و شناسایی علمی قرار نگرفته است . ابعاد قلعه: این محوطه فوق العاده بی نظیر بر خلاف آنچه که عده ایی می گویند بیضی شکل است نیست بلکه بشکل ذوزنقه است یعنی ضلع شرقی آن حدود 1200 متر طول و ظلع غربی آن حدود 900 متر و ضلع جنوبی آن حدود 600 متر و ضلع شمالی آن حدود 700 متر است. وضعیت کنونی قلعه: قسمت های زیادی از سطح قلعه و دیواره های آن بخصوص از سمت شمالی و شرقی توسط کشاورزان و اهالی، با گذشت سالیان، تسطیح و تبدیل به زمین های کشاورزی و مسکونی شده است. تاریخجه پژوهش در قلعه بختک لیلان: بلحاظ ارزش تاریخی و مطالعاتی محوطه قلعه بختک و تپه اقماری آن که اکثراً با قلعه پیوند تاریخی نزدیکی دارند از طرف عده ایی از باستان شناسان و سازمان میراث فرهنگی مورد توجه قرار گرفته است. از جمله: آقای ولفرام کلایس، بررسی هایی در حصار قلعه بختک داشته است گویا وی اظهار نموده است که هرچند تاریخ دقیقی را نمی توان در خصوص قلعه اعلام نمود ولی آثار هزاره اول پیش از میلاد تا دوره اسلامی (ایلخانی) را می توان در سطح محوطه مشاهده کرد. همچنین در سال 1363 آقای دکتر علی اصغر میرفتاح از قلعه بختک بازدید نموده و طی گزارشی با توجه به ابعاد خشتها (9*40*40) و دیوارهای با ارتفاع 3 الی 10 متر، آن را یک دژ مربوط به دوره ساسانی و ماقبل از آن می داند. شاید نام بختک از همان دوره ساسانیان بر این قلعه داده شده است. در سال 1367 آقای امیری در مدت یک ماه اقدام به بررسی و گمانه زنی در قلعه می نماید و در گزارش مقدماتی خود، یافته های معماری از حصار قلعه و همچنین بررسی باستان شناختی منطقه لیلان را ارائه می نماید. در سال 1380 آقای علی صدرایی، عضو هیئت علمی پژوهشکده باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی کشور، برنامه پژوهشی و گمانه زنی به منظور تعیین حریم محوطه باستانی قلعه بختک با همکاری اداره کل میراث فرهنگی استان در منطقه حضور یافته و در این برنامه جهت جلوگیری از تخریب قلعه و همچنین جهت تعیین نمودن حریم قلعه و حصار آن، چندین گمانه در منطقه باستانی قلعه بختک ایجاد نموده و گزارش مصور آن را به پژوهشکده میراث فرهنگی کشور ارائه نموده اند. در سال 1386 در اولین اقدام عملی، نقشه محدوده قلعه و نیز عکس ماهواره ای محوطه تهیه شد. همچنین طی سال 1386 حریم و محدوده قلعه به صورت روشمند، نمونه برداری سفالی شد و امور پژوهشی و کتابخانه ای آن هم اکنون نیز ادامه دارد. برخی اقدامات صورت گرفته در سال طی سال 1386 در حوزه تاریخی فرهنگی قلعه بختک، به شرح زیر آورده میشود

1- نقشه برداری محوطه.

2- تهیه عکس هوایی.

3- کسب مجوز ایجاد پایگاه پژوهشی.

4- تهیه پرونده های ثبتی از تپه های اقماری قلعه.

5- بررسی و شناسایی باستان شناسی محدوده قلعه. تپه های اقماری.

6- نصب تابلوهای راهنما برای تمامی تپه های شناسایی شده در محدوده قلعه بختک .

آخرین اقدام عملی در خصوص قلعه بختک لیلان که از طرف سازمان میراث فرهگی استان آذربایجان شرقی صورت گرفته در سال 1390 بود که درضلع غربی دیواره اقدام به حفاری و خاکبرداری نمودند که علاوه بر این که در سطح دیواره برخی از نشانه های دوره های متأخر نمایان شد منجر به بیرون آمدن یکی از برجک های دیواره گردید که با خشت خام کار شده بود ابعاد این خشتها همچون نمونه های خشت پخته است که در بناهای دوره های ساسانی مرسوم بوده یعنی به ابعاد (9*40*40) می باشند همچنین در این عملیات اقدام به مرمت قسمت هایی از دیواره نمودند که قبلاً از طرف اهالی خاکبرداری و تخریب شده بود. حال اگر به همین منوال از آن حفاظت شود ما در مدت زمان نه چندان دوری شاهد از بین رفتن و محو یکی از برجهای دیواره این قلعه خواهیم شد که نزدیک 1400 سال پیش در زیر تلی از خاک محفوظ مانده است شاید آنروز همه بگویند ای کاش همان بهتر که در زیر خاک مانده بود.

شیز، شهری است در آذربایجان بین مراغه و زنجان، به گفته ی مسعر ابن مهلهل که یکی از جهانگردان نامی است. اکثر این دیدنیها را از وی نقل می کنند، در شیز، کان طلا و نقره و جیوه، زرنیخ زرد و سرب هست، پیرامون شهر بارو است. دریاچه ايی در وسط شهر شیز هست بسیار ژرف، ژرفاسنجی را آوردیم طولش چهارده هزار ذرع و خرده ای بود. به ته ژرفا نرسید!. محیط قطر دریاچه قریب به یک جریب هاشمی است. اگر با آب دریاچه هر خاکی را گل نمایند و آن را در قالب ریزند خشتی از آن بدست می آید از هر سنگی سخت تر است.

(همه آنچه در باره شهر شيز در بالا آمده است در وصف تخت سليمان ميباشد نه شهر شيز اصلي ، شيز اصلي را بايد در ليلان جستجو كرد شيز اصلي در زمان ساسانيان توسط انوشيروان به تخت سليمان كنوني منتقل شده است عظمت شهر شيز بيشتر از آني است كه در تخت سليمان مي بينيم )

لیلان:

شهر لیلان یکی از شهرهای باستانی دنیای قدیم است که در ایران در استان آذربایجان شرقی در 20کیلومتری شهرستان ملکان واقع شده است. این شهر هر چند از نظر تاریخی از اهمیت تاریخی ویژه ایی برخودار است ولی آنچنانکه باید در افکار عمومی ناشناخته باقی مانده است. و دلیل آن به نظر من در عدم آگاهی و اطلاع رسانی از جانب ... بوده است.

مسجد جامع ليلان:

هيئت باستان شناسان آلماني كه در مورخه 12 مه سال 1971 ميلادي (يعني 39 سال پيش) از ليلان ديداري به عمل آورده اند در كتاب (باستان شناسي در ايران) ترجمه مهندس سروش حبيبي مي نويسد كه ليلان دهي است واقع در شمال شرقي مياندوآب و (جنوب شرقي ملكان) كه سه مسجد نوساز دارد در يكي از آنها كه در سال 1343 هـ . ق بنا شده است دو پايه ستون سنگي در زير شمعهاي چوبي نگهدارنده سقف پنهان شده است ولي با اين همه مي توان تشخيص داد كه اينها پايه ستون هاي قديمي بودند كه در اينجا دوباره بكار رفته اند و لازم به ذكر است اين مسجد از آن زمان تاكنون بيش از سه بار تجديد بنا گرديده است و آثاري از قدمت آن در حال حاضر وجود ندارد.

این هیئت آلمانی در این سفر خود که از مسجد جامع لیلان و مسجدسادات و صاحب الزمان لیلان دیدار داشته اند با کنجکاوی و دقت تمام از پایه ستون هایی که در زیر ستون بکار رفته بوده مورد بررسی و شناسایی قرار داده و حتی طراحی نموده اند و در کتاب خود درج کرده اند و بنا بر اظهار کارشناسی آنها این پایه ستونها عنصر هنر اشکانی داشته و از جای دیگر به اینجا آورده شده اند.به نظر می رسد این نظریه کاملاً صحیح باشد زیرا لیلان از آنجایی که لیلان دارای چندین محوطه ای اشکانی است پس در نتیجه این نظریه بعید به نظر نمی رسد.

اما سرنوشت زیر ستو نهای مسجد جامع لیلان چه شد؟؟؟؟

لازم به ذکر است در زمان باز سازی مسجد جامع لیلان بنده که کمی از آثار فرهنگی سر در می آوردم به خود جرأت دادم و خودم را پیش کشیدم به کسانی که امورات باز سازی مسجد را بر عهده داشتند توصیه کردم مواظب این سنگ ها باشند ولی انگار گوش هیچ کسی بدهکار این حرفها نبود که نبود !!!! به من گفتند بهتره که تو هم به ابن کارها کاری داشته باشی بگذار افراد خیر کار خیر خودشان را انجام بدهند .... تا اینکه بالاخره مسجد را تخریب و همه آن 11 ستونهای طراحی و شناسایی شده توسط آلمانیها نمی دانم چی شدند و هموز هم از سرنوشت آنها هیچ خبری نیست حتی بعداً از امنای مسجد جویای سرنوشت آن زیر ستونها شدم که اظهار بی اطلاعی کردند!!!  اما از برخی از ریش سفیدان و امنای مسجد در باره ی چگونگی نصب آنها در زیر ستونهای مسجد پرسیدم گفتند که موقع باز سازی مسجد در قدیم وقتی می خواستند ستونهای مسجد را بر پا کنند برای تهیه زیر ستونها یکی گفت من سنگ مناسب در خانه دارم و آن یکی گفت من هم یکی دوتا دارم و بالاخره تعداد 11 عدد سنگ آوردند و ما هم آنها را در زیر آن ستوها قرار دادیم . حال به نظر شما اینها از کجا این زیر ستونها را آورده اند؟ برای ما کاملاً روشن و واضح است، از تپه های اقماری لیلان آورده اند. پس بنا بر این حدس و گمان هیئت باستان شناسی آلمانیها به واقعیت خیلی نزدیک است.

جالب است بدانید هم اکنون نیز از این نوع سنگها باز هم هست. اگر از آنها خوب نگهداری شود قطعاً در آینده در شناسایی تاریخ شهرمان کمک با ارزشی خواهد کرد.